Ανδρέας Ν. Λύτρας: “ Η Ελληνική Κοινωνία στον 21ο αιώνα”

 

Πόσο πρέπει, να περιμένουν οι περίπου εννιακόσιες χιλιάδες άνεργοι προκειμένου να

απορροφηθούν στην αγορά εργασίας; Χωρίς την εντυπωσιακή συμμετοχή του Δημοσίου

στην απορρόφηση των ανέργων τα πράγματα είναι δυσοίωνα, ή ακόμη αγγίζουν τα όρια και

του αδύνατου. Για να φτάσει η ανεργία στην Ελλάδα, στο επίπεδο του 3-4% (κάτι που δεν

έχει συμβεί από δεκαετία του 1980), δηλαδή για να μειωθεί ο δείκτης κατά 15-16%, πρέπει

να περάσουν 12-15 χρόνια, υπολογίζοντας βέβαια μια συνεχή οικονομική ανάπτυξη με ετήσιους

 δείκτες που δύσκολα σταθεροποιούνται σε μια εθνική οικονομία, για μακρά περίοδο.

Με βάση τη σημερινή δομή της ελληνικής επιχειρηματικότητας και ιδίως το μέσο μέγεθος

των επιχειρήσεων, για να απασχοληθούν όλοι οι άνεργοι στον κερδοσκοπικό τομέα

χρειάζονται περί τις εκατόν είκοσι χιλιάδες επιχειρήσεις.

Από την αποτίμηση αυτής της, από αρκετές απόψεις, χαμένης δεκαετίας και την

οικονομική ή και πολιτική υποχώρηση της κοινωνίας μας, υπάρχει και μια θετική εκβολή:

Η αντοχή της εργασιακής αυτονομίας, εκείνης ιδίως της συνδυασμένης με τη διατήρηση

της μικρής ιδιοκτησίας, κράτησε μερικά από τα πλεονεκτήματα, τα οποία συνέβαλαν στη

συμπερίληψη της χώρας στις πλουσιότερες και τις πιο ευημερούσες, παγκοσμίως.

Η σημερινή πρόκληση είναι η ανταπόκριση της εργασιακής αυτονομίας στις απαιτήσεις για

συλλογική αξιοποίηση των δυνατοτήτων, που απορρέουν από τις ατομικές ιδιότητες και

τα προσωπικά περιουσιακά στοιχεία.

     

Ο αγωγός για τη διεξοδική συλλογική αντιμετώπιση είναι η μαζική και καινοτομική συνεργατική επιλογή. Ο συνεργατισμός δύναται να σχηματίσει την ενεργή βάση για τη συλλογικότητα, που αναδεικνύει τις ατομικές δυνατότητες, καθώς τα μέλη των συνεργατικών οργανώσεων είναι εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό. Ενδεχομένως, η εργασιακή αυτονομία, ενισχυμένη με τον δυναμισμό της συνεργατικής συλλογικότητας, να επιτρέψει την επάνοδο της χώρας στο παγκόσμιο προσκήνιο της πραγματικής κοινωνικής ευημερίας και να πολλαπλασιάσει τις ευκαιρίες, για νέες προωθήσεις.

Αυτά τα θέματα πραγματεύεται στο νέο βιβλίο του ο Ανδρέας Ν. Λύτρας με αναλύσεις για την απασχόληση και εκτιμήσεις και απόψεις όσον αφορά την κοινωνική δομή και τη κρίση με τίτλο “ Η Ελληνική Κοινωνία στον 21ο αιώνα”.

 

Ανδρέας Ν. Λύτρας

Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΏΝΑ

Αναλύσεις για την Απασχόληση, Εκτιμήσεις

για την Κοινωνική Δομή και Απόψεις για την Κρίση

2020 Εκδόσεις Παπαζήση

 

 

 

[Αποσπάσματα από το Επίμετρο σσ. 313-337 και ιδίως, σσ. 327-335].

………………………………………………………………………………………………………………………..

Πόσο πρέπει, να περιμένουν οι περίπου εννιακόσιες χιλιάδες άνεργοι προκειμένου να

απορροφηθούν στην αγορά εργασίας; Χωρίς την εντυπωσιακή συμμετοχή του Δημοσίου

στην απορρόφηση των ανέργων τα πράγματα είναι δυσοίωνα, ή ακόμη αγγίζουν τα όρια και

του αδύνατου. Για να φτάσει η ανεργία στην Ελλάδα, στο επίπεδο του 3-4% (κάτι που δεν

έχει συμβεί από δεκαετία του 1980), δηλαδή για να μειωθεί ο δείκτης κατά 15-16%, πρέπει

να περάσουν 12-15 χρόνια, υπολογίζοντας βέβαια μια συνεχή οικονομική ανάπτυξη με ετήσι-

ους δείκτες που δύσκολα σταθεροποιούνται σε μια εθνική οικονομία, για μακρά περίοδο. Με

βάση τη σημερινή δομή της ελληνικής επιχειρηματικότητας και ιδίως το μέσο μέγεθος

των επιχειρήσεων, για να απασχοληθούν όλοι οι άνεργοι στον κερδοσκοπικό τομέα

χρειάζονται περί τις εκατόν είκοσι χιλιάδες επιχειρήσεις. Έχει συμβεί κάποτε στο παρελθόν

κάτι ανάλογο, σε ευοίωνες οικονομικές συνθήκες; Η απάντηση είναι εύκολη: έχει συμβεί

μεταξύ 1993 και 2008, δηλαδή η διαδικασία διήρκεσε 15 πλήρη έτη και κατέληξε στην

καταστροφική και μακροχρόνια οικονομική κρίση από το 2009. Εκείνη ήταν, όμως, μια

εξαιρετικώς αισιόδοξη φάση της παγκόσμιας και της εθνικής οικονομίας. Θα ξανασυμβεί,

μπορεί να ξανασυμβεί; Είναι μάλλον αμφίβολο ή πολύ αμφίβολο. Θα μπορούσε να είναι πιο

πιθανό να επανέλθει ο δείκτης ανεργίας, σε επίπεδα περί το 9-10% του εργατικού δυναμικού.

Ενδεχομένως, κάτι τέτοιο είναι δυνατόν, δίχως αρνητικές ενδιάμεσες διακυμάνσεις, να γίνει

σε επτά ή οκτώ χρόνια. Χρειάζονται, παράλληλα, εξήντα με εβδομήντα χιλιάδες νέες

επιχειρήσεις στην ίδια περίοδο.

Αν κάποιος από τους παράγοντες της οικονομικής και της πολιτικής ζωής εναποθέσει

τις ελπίδες του στην πιθανότητα δημιουργίας ευρύτατου αριθμού πολύ μεγαλύτερων επιχει

ρήσεων, τότε η απόκριση σε αυτές τις προσδοκίες είναι μάλλον αυτόματη: δεν έχει συμβεί

ποτέ στο παρελθόν μια ανάλογη διαδικασία, σε σύντομες ή σχετικά σύντομες περιόδους, σε

οποιαδήποτε εθνική οικονομία. Η δημιουργία και η λειτουργία μεγάλων επιχειρήσεων είναι

πολύ απαιτητική σε κεφάλαια ή διαδικασίες συγκρότησης και, βεβαίως, χρονοβόρα. Για να

είναι αισθητό το αδιέξοδο μιας τέτοιας προσδοκίας, θα αναφέρουμε δύο ενδεικτικά

παραδείγματα: με μέσο μέγεθος τα εκατόν άτομα ανά κατάστημα, για την απορρόφηση των

μισών σημερινών ανέργων απαιτούνται 4.500 επιχειρήσεις και για το σύνολο 9.000

επιχειρήσεις∙ με μέσο μέγεθος τα 500 άτομα ανά κατάστημα, χρειάζεται η δημιουργία 1800

επιχειρήσεων, για να εργαστούν ξανά όλοι οι άνεργοι και 900 επιχειρήσεις για την

απορρόφηση του ενός δευτέρου των συμπεριλαμβανομένων σήμερα στους ανέργους. Με

όποιον συνδυασμό και αν λειτουργήσει μια παρόμοια επιλογή (κίνητρα, άμεσες

χρηματοδοτήσεις, διευκολύνσεις διαδικασιών, φοροελαφρύνσεις κλπ), είναι πολύ

περιορισμένες οι πιθανότητες, να είναι αποτελεσματική (δεν λείπουν τα οικονομικά θαύματα

από την ιστορία της οικονομίας, αλλά είναι σίγουρα ελάχιστα). Πρέπει να λάβουμε υπόψη

μας σε αυτήν την εναλλακτική εκδοχή, ότι η λειτουργία των μεγάλων ή πολύ μεγάλων

επιχειρήσεων πρόκειται να επιδράσει στην φοβερή συμπίεση των μικρών και των πολύ

μικρών, ως αναπόφευκτη συνέπεια της λειτουργίας του ανταγωνισμού στην αγορά. Κατά

τούτο οφείλουμε να προσεγγίσουμε με προσοχή και την εργασιακή επανένταξη των ήδη

απασχολούμενων στις μικρές επιχειρήσεις, δηλαδή τόσο των μισθωτών όσο και των

εργοδoτών τους, οι οποίοι θα βιώσουν, αναπότρεπτα και τουλάχιστον, μια περίοδο ανεργίας.

Επειδή η καταστροφή είναι ευκολότερη και ταχύτερη της δημιουργίας, η γρήγορη μείωση

των ανέργων, μέσα στις δεδομένες συμβάσεις, είναι μια αιωρούμενη προοπτική.

 

 

 

Ανάπτυξη και αυτόνομη εργασία, σε συνεργατικό περιβάλλον

Οι πιο σημαντικές και επιτυχημένες καινοτομίες εκκινούν με επινοητικότητα από δεδομένα

πλεονεκτήματα, τα οποία έχουν υποδείξει δυνατότητες συναρμογής και συλλειτουργίας με το

σύγχρονο υπόδειγμα της ανάπτυξης. Εξηγούμαι αμέσως. Η ιδιοκτησία στη γη, σε αστικές

βασικά περιοχές, και ιδίως οι ιδιόκτητες κατοικίες είναι ισχυρό στοιχείο για την

προσδοκώμενηοικονομική ανάπτυξη. Ο τομέας της ενέργειας και πιο ειδικά η εικονική αυτό-

παραγωγή (από ανανεώσιμες πηγές), από τα νοικοκυριά, είναι μια ισχυρή προοπτική για την

ταχεία αύξηση των επενδύσεων και την πολύ γρήγορη αύξηση του πλούτου με υψηλούς ετή-

σιους ρυθμούς. Αυτό το εγχείρημα είναι δυνατόν να επιτύχει και να συνεισφέρει με

αποτελεσματικότητα και στη δυναμική της ενίσχυση της δευτερογενούς παραγωγής, δίχως να

απαιτεί αμέσως την δημιουργία νέων εργοστασίων, καθώς τόσο οι δομικές κατασκευές όσο

και η παραγωγή ενέργειας εντάσσονται στην εν γένει βιομηχανία. Η συντονισμένη και

αποκεντρωμένη διαδικασία της εγκατάστασης και της συγκρότησης ενός ανάλογου

συστήματος, για ένα εκατομμύριο κατοικίες, μπορεί να προσθέσει σε μια πενταετία συνολικά

περί το 7% (με μέτριους υπολογισμούς) του σημερινού ΑΕΠ. Επιπλέον ωφέλειες μπορούν να

αθροιστούν στη συνέχεια από τη λειτουργία των συγκεκριμένων συστημάτων. Το εγχείρημα

δύνανται να υλοποιήσουν οι μορφές συνεργατισμού, οι οποίες έχουν ήδη θεσμοθετηθεί,

δηλαδή οι Ενεργειακές Κοινότητες (Εν.Κοι.). Ίσως στις υπάρχουσες να απαιτείται μια

πρόσθετη ρύθμιση, η οποία θα αφορά σε μια δευτεροβάθμια οργάνωση, δηλαδή σε μια

σχετική Συνεργατική Ένωση. Αυτή η διαδικασία ενεργοποιεί παραγωγικά το σημαντικότερο

περιουσιακό στοιχείο των κα- τοίκων της χώρας και ταυτόχρονα αξιοποιεί την ηλιοφάνεια

που προσφέρει η γεωγραφική θέση της, ενώ αναμφισβήτητα συμβάλλει στον περιορισμό των

αερίων του θερμοκηπίου. Στα πολύ θετικά αποτελέσματα ανήκει και η μείωση του κόστους

των νοικοκυριών, αλλά των μικρών ή πολύ μικρών επιχειρήσεων.  Ο συνεργατισμός, με αυτή

την μορφή, συμβάλλει με αξιόλογο τρόπο στην ανάπτυξη, συμπληρωματικά στη λειτουργία

και τις συνεισφορές της κερδοσκοπίας, όπως ίσως και της κρατικής παρέμβασης.

Ο οικολογικός προσανατολισμός, με την κρατική ρύθμιση και υποστήριξη, τη

συνεργατική-συνεταιριστική οργάνωση και τη συμπληρωματικότητα με την κλασική

επιχειρηματικότητα, της ανασυγκρότησης των μεγάλων αστικών κέντρων είναι δυνατόν να

δημιουργήσει σημαντική οικονομική κινητικότητα με μεγάλη συνεισφορά στη γρήγορη

οικονομική ανάπτυξη. Σε αυτό υπόδειγμα της συνεργασίας η συμμετοχή των κατόχων

διαμερισμάτων των πολυκατοικιών ενός ολόκληρου τετραγώνου ή ενός μεγάλου μετώπου

στις κεντρικές οδούς σε συνεταιρισμούς, με στόχο την περιουσιακή αξιοποίηση (με την

πρόσθεση συντελεστή δόμησης καθ’ ύψος, μέσω της κρατικής ρύθμισης) και με ιδιώτες

κατασκευαστές, οι οποίοι θα χρησιμοποιήσουν το γνωστό πρότυπο της αντιπαροχής, θα

κατασκευαστούν νέα συγκροτήματα κατοικιών και καταστημάτων εμπορικών χρήσεων. Οι

νέες κατασκευές, οι οποίες μπορούν να είναι πλήρως αειφόρες, με αυτονομία στην παραγωγή

και την αποθήκευση ενέργειας, την πλήρη διαχείριση των στερεών και των υγρών

αποβλήτων, την επάρκεια των θέσεων στάθμευσης εντός του κελύφους τους, την ασφάλεια

του κτιρίου, την παροχή υψηλού επιπέδου εξατομικευμένων ή συλλογικών παροχών και

υπηρεσιών, θα βελτιώσουν ριζικά την ποιότητα ζωής των νοικοκυριών και τη

λειτουργικότητα των πόλεων, δίχως την απαίτηση για εξαιρετικές δημόσιες δαπάνες. Είναι

προβλεπτή και η επαύξηση της ατομικής περιουσίας, μέσω αυτού του συνεταιριστικού

υποδείγματος οργάνωσης. Για τους ιδιώτες κατασκευαστές σημαίνει μια νέα λαμπρή εποχή,

στην οποία τα καλά οικονομικά αποτελέσματα μπορούν να συμβαδίζουν με τις βιώσιμες

επιλογές για τις ανθρώπινες συσσωματώσεις. Νομίζω ότι είναι εμφανείς οι εκβολές στους

ρυθμούς της ανάπτυξης και οι άμεσες οικονομικές ωφέλειες, για τους συντελεστές της

διαδικασίας, περιλαμβανομένου του Δημοσίου, και γενικά την κοινωνική οργάνωση.

Σκεφτείτε να αφορά αυτή η διαδικασία σε πεντακόσιες χιλιάδες ή σε ένα εκατομμύριο

σημερινές κατοικίες. Για όσους ενδεχομένως απορούν για το μέλλον της υπερπροσφοράς

νεόδμητων κατοικιών ή ακινήτων εμπορικής χρήσης, θα σημειώσουμε ότι ένα νέο είδος

τουρισμού, που βασίζεται στις υψηλές προδιαγραφές των καταλυμάτων (με μακράς διάρκειας

μισθώσεις), και ένα νέο είδος μετεγκατάστασης (ιδίως από συνταξιούχους) έχουν αρχίσει να

περιγράφουν τις σημερινές και ώριμες παγκόσμιες τάσεις στην αγορά ακινήτων.

Ανάλογα περιθώρια για τον αναπροσανατολισμό της πρωτογενούς παραγωγής είναι

σήμερα πιο στενά, αλλά δεν απουσιάζουν από τη φαρέτρα των συμπληρωματικών δράσεων

για την ανάπτυξη και τη βελτίωση των αναλογιών της απασχόλησης. Μία επιλογή είναι η

αξιοποίηση των σχολαζουσών γαιών, οι οποίες βρίσκονται στην κυριότητα του Δημοσίου

(αφορούν κυρίως την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου). Η πρωτοβουλία για την αξιοποίηση

μπορεί να ανατεθεί σε συνεργατικά σχήματα, χωρίς να αλλάξει το ιδιοκτησιακό καθεστώς

των σχετικών γαιών. Το υπόδειγμα αυτό της εκμετάλλευσης βασικά διασφαλίζει την

εξαιρετικώς απαραίτητη διαδοχή επί της γης. Παρεμπιπτόντως, η επιλογή μπορεί να

αποδώσει στην αγροτική ανάπτυξη, εφόσον η εκμετάλλευση στραφεί σε καινοτόμες και

ιδιαίτερα στις βιολογικές καλλιέργειες. Η αποδοτική δράση σε αυτό το πεδίο διασφαλίζει

απασχόληση και αξιοπρεπή εισοδήματα στους συμμετόχους των συνεργατικών σχημάτων, οι

οποίοι τυπικώς εμφανίζονται (όπως παγκοσμίως αναγνωρίζεται για τον συνεργατισμό και τις

ειδικές μορφές συνεταιρισμού) ως αυτοαπασχολούμενοι. Η διοικητική βοήθεια ή και ο

συντονισμός από τους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης δύνανται να κάνουν

αποτελεσματικές τις σχετικές δράσεις, τόσο στο στενά τοπικό όσο και στο περιφερειακό

επίπεδο. Μια ανάλογη επιλογή, αλλά πολύ πιο απαιτητική σε επενδύσεις παγίου κεφαλαίου,

μπορεί να αναληφθεί από συνεργατικά σχήματα για τη σύσταση και την αξιοποίηση υδατο-

καλλιεργειών, στις πολλές εκατοντάδες ή χιλιάδες κατάλληλες περιοχές, σε ακταίες

θαλάσσιες ζώνες.

…………………………………………………………………………………………………………………………

[Από το Επίμετρο σ. 332.]

……………………………………………………………

Σε δύο πρόσφατες αναλυτικές παρεμβάσεις, έχει προταθεί, από τον γράφοντα, ένα καινοτόμο

σχέδιο για την ταχεία καταπολέμηση της ανεργίας, με προοπτική την πλήρη απασχόληση….

………………………………………………………………………………………………………………………….

[σε αυτήν την πρόταση… σσ. 335]

Οι ωφελούμενοι εργάζονται σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος (για δέκα μήνες),

ως αυτόνομοι εργαζόμενοι. Εφοδιάζονται με αξιόγραφα, τα οποία αντιστοιχούν σε κάθε μέρα

του μήνα, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες (στη μία καταγράφεται μόνο η συνεισφορά των

καταναλωτών), περιλαμβάνουν ποσό φόρου και ασφαλιστικές εισφορές και είναι το μοναδικό

αποδεικτικό για την πραγματοποίηση της απασχόλησής τους. Παρέχουν προσωπικές

υπηρεσίες είτε σε ιδιώτες καταναλωτές είτε σε συνεργατικές οργανώσεις είτε σε

αυτοαπασχολούμε- νους επαγγελματίες είτε σε φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Αμείβονται απολογιστικά, με ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης, στις πρώτες ημέρες του

επόμενου μήνα. Στο τέλος της περιόδου των δέκα μηνών, υπολογίζονται τα αχρησιμοποίητα

αξιόγραφα και παρέχεται ειδική δυνατότητα χρησιμοποίησης τους μέχρι την ολοκλήρωση

του σχετικού προγράμματος (τους δώδεκα μήνες). Με τον απολογισμό του προγράμματος

λαμβάνουν μια ενδέκατη αμοιβή, ως αποτέλεσμα της διανομής ενός ποσού που έχει, στο

μεταξύ, παρακρατηθεί, ως επιπλέον απόδοση. Στο επόμενο ημερολογιακό έτος και στο βαθμό

που δεν έχουν επιπλέον εισοδήματα από άλλες πηγές, τούς επιστρέφεται το ποσό του φόρου,

ο οποίος έχει παρακρατηθεί στη διάρκεια του προγράμματος για την καταπολέμηση της

ανεργίας. Αυτή η επιστροφή μοιάζει με μια δωδέκατη καταβολή εισοδήματος.

 

 

Σύντομο Βιογραφικό

Ανδρέας Ν. Λύτρας

Καθηγητής Κοινωνολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

Ο Ανδρέας Ν. Λύτρας, γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Είναι Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Είναι Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνιολογίας (έχει διατελέσει Πρόεδρος σε τρεις ακόμη θητείες) και Αντιπρύτανης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (για μια τετραετή θητεία). Έχει υπηρετήσει, ακόμη, ως Διευθυντής, στο Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας (Ε.Ι.Ε) και την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης, ως Διοικητής στο Γ.Ν.Α. «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο»-ΕΕΣ και ως Πρόεδρος του Συμβουλίου Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (Σ.Α.Π.Ε.). Οι διερευνήσεις του αποτυπώνονται, κυρίως, σε μονογραφίες (στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα), οι οποίες περιλαμβάνουν δέκα τέσσερα βιβλία και δέκα τέσσερα, ακόμη, αυτοτελή έργα (διδακτορική διατριβή, εκθέσεις προς εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές, ακαδημαϊκές μελέτες και ένα επιχειρησιακό σχέδιο δημόσιου θεσμού). Είναι παράλληλα πολλές οι συμμετοχές του, με κεφάλαια, σε συλλογικούς τόμους.

Στο συγγραφικό του έργο συμπεριλαμβάνονται άρθρα και ανακοινώσεις σε συνέδρια. Οι μελέτες του έχουν λάβει αναφορές, σε ελληνικά και ξενόγλωσσα κείμενα. Σημειώνουμε, πως διαπιστώνονται, από δεκαετιών, πολλαπλές αναφορές ή, ακόμη, και κεφάλαια αφιερωμένα στο έργο του Α.Ν. Λύτρα, σε διδακτορικά ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων. Αρκετά από τα βιβλία, που έχει συγγράψει, χρησιμοποιούνται ως διδακτικά, για πολλά χρόνια, σε ελληνικά πανεπιστήμια. Οι περισσότερες από τις δημοσιευμένες μελέτες του έχουν ενταχθεί, σε ελληνικές και ξένες ακαδημαϊκές (όπως και εθνικές ή πολιτειακές) βιβλιοθήκες.

 

Post Author: athensupdategr

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *