«τεῖχος ξύλινον ἀπόρθητον τελέθειν»
Ηρόδοτου Ιστορίαι, 7.141
Βασιλική Αποστολίδη
Δασκάλα
Πρόεδρος Τοπικής Κοινότητας Πύργου Ιθώμης
Μέλος της Διεθνούς Εταιρίας της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας
Πέρασαν 2500 χρόνια από την δεύτερη ένοπλη προσπάθεια των Περσών στην Σαλαμίνα να καταλύσουν την Ελλάδα. Προηγήθηκε ο Μαραθών. Τις δύο προηγούμενες φορές ήλθαν πάνοπλοι με ισχυρό στρατό και στόλο. Και τις δύο φορές τους νικήσαμε κατά κράτος στην ξηρά: Μαραθών, Θερμοπύλες, Πλαταιές, Ιμέρα, αλλά και στην θάλασσα: Αρτεμίσιο και Σαλαμίνα, διατηρώντας την πατρίδα μας ελεύθερη. Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην δημιουργία της Ευρώπης, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, καθώς η νίκη των Περσών θα είχε σβήσει τον ελληνικό πολιτισμό. Δεν θα είχε υπάρξει ποτέ ο Παρθενών, το σύμβολο του παγκοσμίου πολιτισμού, όπως το ονομάζουν, αν και είναι αμιγώς ελληνικό. Δεν θα υπήρχε η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκη της Σαμοθράκης στον Λούβρο, ούτε τα γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, ούτε το ίδιο το Μουσείο του Βερολίνου που ολόκληρο το μεταφέρανε από την Πέργαμο.
Τα τελευταία έτη αντιμετωπίζουμε μια τρίτη εισβολή, αυτήν την φορά χωρίς όπλα, αλλά με σημαία τον ανθρωπισμό και την φιλοξενία, αξίες που εμείς πρώτοι και μόνοι αναδείξαμε και στις οποίες μένουμε πιστοί, καθ’ ότι όλα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, όπως η πράξη αποδεικνύει, δεν τις συμμερίζονται και κλείνουν τα σύνορά τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος των προσφυγικών, αλλά και των μεταναστευτικών ρευμάτων, η οποία ως χώρα πρώτης υποδοχής δεσμεύεται με δυσανάλογες υποχρεώσεις, την στιγμή που τα άλλα κράτη της Ε.Ε. αποποιούνται επί της ουσίας κάθε ευθύνης. Σημειωτέον ότι οι διατάξεις του Ο.Η.Ε. και της Ε.Ε., που δεσμεύουν τα κράτη υποδοχής, είναι και οι μοναδικές σε επίπεδο διεθνούς δικαίου, που απαιτούν να εφαρμόζονται κατά γράμμα.
Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι οι μόνες που επικαλούνται σταθερά και τις άλλες διατάξεις του διεθνούς δικαίου, που θέτουν ως βάση για την λύση του προβλήματος την διεθνή συνεργασία. Επί παραδείγματι, στο Προοίμιον της Σύμβασεως του 1951 του Ο.Η.Ε Περί του Καθεστώτος των Προσφύγων ορίζονται μεταξύ άλλων, επί λέξει, τα εξής:
«Έχοντα υπ’ όψιν ότι η παροχή ασύλου δυνατόν να συνεπάγεται εξαιρετικώς μεγάλην επιβάρυνσιν εις ωρισμένας χώρας και ότι η ικανοποιητική λύσις προβλήματος, ούτινος η διεθνής έκτασις και φύσις έχουν αναγνωρισθεί υπό του Ο.Η.Ε., δεν δύναται κατά συνέπειαν να επιτευχθή άνευ της διεθνούς συνεργασίας.-
Εκφράζοντα την ευχήν όπως άπαντα τα Κράτη, αναγνωρίζοντα τον κοινωνικόν και ανθρωπιστικόν χαρακτήρα του προβλήματος των προσφύγων, πράξουν πάν ό, τι τοις είναι δυνατόν ίνα το πρόβλημα τούτο μη αποβή αιτία εντάσεων των διεθνών σχέσεων.-
Λαμβάνουσα υπό σημείωσιν ότι ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών δια τους Πρόσφυγας καθήκον έχει να επιτηρή τα της εφαρμογής των εξασφαλιζουσών την προστασίαν των προσφύγων διεθνών συμβάσεων και αναγνωρίζοντα ότι ο αποτελεσματικός συντονισμός των δια την λύσιν του προβλήματος τούτου ληφθέντων μέτρων θέλει εξαρτηθή εκ της συνεργασίας των Κρατών μετά του Υπάτου Αρμοστού.»
Όλες οι διεθνείς συμβάσεις έχουν τρία βασικά χαρακτηριστικά. Πρώτον, μόνον οι πρόσφυγες δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Δεύτερον, το βάρος της προστασίας πρέπει να επιμερίζεται αναλογικώς στα συμβαλλόμενα κράτη-μέρη. Τρίτον, η Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. έχει την ευθύνη της επιτήρησης της εφαρμογής των σχετικών συμβάσεων.
Στην Ελλάδα, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που καταφθάνουν στα νησιά του Αιγαίου, δεν έχει σε καμία περίπτωση την προσφυγική ιδιότητα. Πρόκειται περί μεταναστών, οι λόγοι μετανάστευσης των οποίων παραμένουν άγνωστοι. Ορισμένοι επιμένουν να τους χαρακτηρίζουν αδιακρίτως ως οικονομικούς μετανάστες, χαρακτηρισμός, βεβαίως, που εύκολα αποδομείται, καθώς, εάν ευρίσκοντο σε οικονομική δυσχέρεια δεν θα είχαν την δυνατότητα να πληρώσουν χιλιάδες ευρώ στους διακινητές για να τους μεταφέρουν μέχρι τα ελληνικά σύνορα.
Τα πρόσφατα γεγονότα του Έβρου, αντιθέτως, αποδεικνύουν ότι είμαστε αντιμέτωποι με μια συντονισμένη προσπάθεια της Τουρκίας να προκαλέσει αστάθεια στην περιοχή προωθώντας μεγάλο αριθμό πληθυσμών στα σύνορα με την Ελλάδα, οι οποίοι ωθούνται να εισέλθουν ή εισέρχονται στην χώρα μας με την βία. Οι προσφυγικές ομάδες ανάμεσά τους, είτε οι προερχόμενες από το Αφγανιστάν και το Ιράκ λόγω των εμφυλίων πολέμων, είτε οι προερχόμενες από την Συρία λόγω του πολέμου που η ίδια Τουρκία διεξάγει, από την μία κατάσταση βίας περνούν στην άλλη. Η στάση της διεθνούς κοινότητος απέναντι στους πρόσφυγες είναι απάνθρωπη, καταστρατηγεί τα δικαιώματά τους και τους αφήνει απροστάτευτους. Αντιθέτως, επιβραβεύει την Τουρκία με το να της παρέχει υπέρογκη οικονομική υποστήριξη, δήθεν για την περίθαλψη των προσφύγων, την ίδια ώρα που με τον πόλεμο στην Συρία γίνεται αίτιος νέων προσφυγικών ροών.
Η Ελλάδα, στις συνεχείς προκλήσεις της Τουρκίας που εκμεταλλεύεται τον ανθρώπινο πόνο, αμύνεται πάντα με όπλο το Διεθνές Δίκαιο, παραμένοντας πιστή στις αξίες του ανθρωπισμού, με το να προασπίζει τα δικαιώματα των προσφύγων. Δεδομένου, ότι το μέγεθος αυτού του προβλήματος συνεχώς αυξάνεται, το καθιστά μη διαχειρήσιμο από μία μόνο χώρα και, δεδομένου ότι τα άλλα κράτη του Ο.Η.Ε. ή της Ε.Ε. νίπτουν τας χείρας των, καταλύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ισχύ των διεθνών συμβάσεων, μόνος υπεύθυνος για την λύση του προβλήματος είναι ο Ύπατος Αρμοστής του Ο.Η.Ε.. Αντί να μεταθέτει την ευθύνη της προστασίας των προσφύγων και της διαχείρισης των προσφυγικών ροών στην επιλεκτική κρίση των κρατών καλείται να επιτελέσει τον θεσμικό του ρόλο δημιουργώντας κατάλληλες δομές προς αυτόν τον σκοπό.
Στην ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. την λύση έδωσαν τα ξύλινα τείχη που προέβλεψε η Πυθία. Τα τείχη αυτά δεν ήταν άλλα από τις πολεμικές τριήρεις των Ελλήνων. Η ιδέα τού να διεξαχθεί ναυμαχία και μάλιστα στην Σαλαμίνα ήταν του Θεμιστοκλέους, ο οποίος ερμήνευσε σωστά τον χρησμό της Πυθίας και στην προσπάθειά του να πείσει τους Αθηναίους και τους άλλους Έλληνες, διαπληκτίστηκε με τον στρατηγό των Σπαρτιατών Ευρυβιάδη, με εκείνον να οργίζεται και να επιχειρεί να τον χαστουκίσει. Η απάντηση του Θεμιστοκλέους: πάταξον μεν, άκουσον δε, δηλαδή χτύπα με, αλλά άκουσε με, έμεινε στην ιστορία ως το κορυφαίο παράδειγμα του θάρρους της γνώμης των ανθρώπων, που ανιδιοτελώς προάγουν το συμφέρον της πατρίδος τους.
Πρόταση έτος 2020. Στην νέα απειλή πάλι τα πλοία φαίνονται ως τα μόνα ικανά να δώσουν την λύση. Αυτήν την φορά δεν πρόκειται για πλοία του πολέμου. Η αναφορά γίνεται σε πλοία ειρήνης, αλληλεγγύης και ανθρωπισμού που, υπό την αιγίδα και την αποκλειστική διαχείριση του Ο.Η.Ε., θα πλέουν ελεύθερα στα διεθνή χωρικά ύδατα και θα αναλαμβάνουν σε συνεργασία με τις αρχές των κρατών την περισυλλογή προσφύγων και μεταναστών. Πάνω στα πλοία αυτά και σε συνεργασία με τον Ερυθρό Σταυρό και την Ερυθρά Ημισέληνο, θα λαμβάνει χώρα η περίθαλψη των ανθρώπων αυτών. Στην συνέχεια, εκεί θα συγκεντρώνονται τα αιτήματα ασύλου, τα οποία θα αξιολογούνται από την Ύπατη Αρμοστεία σύμφωνα με το ισχύον διεθνές δίκαιο. Οι πρόσφυγες, με αναλογική ποσόστωση, θα διανέμονται στα 145 κράτη-μέλη του Ο.Η.Ε.. Για τους μετανάστες, οικονομικούς ή άλλης φύσεως, να αφήνεται στην κρίση των κρατών, εάν ή όχι θα τους δεχθούν. Τέλος, με το πέρας προκαθορισμένου χρονικού περιθωρίου, όσοι δεν μπορούν να απορροφηθούν από τα κράτη, να επιστρέφονται στις χώρες προέλευσής τους.
Η ως άνω πρόταση στοχεύει στο να δοθεί μία προοπτική πραγματικής λύσης επί τη βάσει των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η καταστρατήγηση του διεθνούς δικαίου, ο επεκτατισμός και η αλαζονική στάση των ισχυρών οικονομικά και στρατιωτικά κρατών, πρέπει να σταματήσει να επηρεάζει τις μοίρες των αδυνάτων. Ο Ο.Η.Ε. από ιδρύσεώς του είχε αυτόν τον σκοπό και καλείται σήμερα να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Σε κάθε άλλη περίπτωση, τα κράτη που περισσότερο πλήττονται, όπως η Ελλάδα, πρέπει να προασπίσουν τα συμφέροντα τους, την εθνική τους κυριαρχία και την εδαφική τους ακεραιότητα με τον τρόπο που το δικό τους Σύνταγμα και οι Νόμοι ορίζουν.
