Μέχρι σήμερα ένα σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας της κληρονομίας στην Ελλάδα είναι η υποβολή Δήλωσης Φόρου Κληρονομίας. Μία σειρά από έγγραφα, όπως κυρίως η ληξιαρχική πράξη θανάτου, με επίσημη μετάφραση αν αφορά αλλοδαπό που έχει περιουσία στην Ελλάδα και με Αποστίλλη ή άλλη επικύρωση, ανάλογα το αλλοδαπό κράτος, το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών ή οικογενειακής κατάστασης ή οι σχετικές ένορκες βεβαιώσεις, η διαθήκη ή το πιστοποιητικό περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης και το έντυπο της δηλώσεως έπρεπε να υποβληθούν διά ζώσης στο τμήμα κεφαλαίου – κληρονομιών της αρμόδια εφορίας, είτε από τον κληρονόμο αυτοπροσώπως είτε από αντιπρόσωπο (δικηγόρο ή μη) με συμβολαιογραφικό ή προξενικό πληρεξούσιο.
Μερικές φορές η αναμονή ήταν μεγάλη, αλλά το θετικό στοιχείο ήταν ότι υπήρχε μία ζωντανή και άμεση επικοινωνία μεταξύ του υποβάλλοντος την δήλωση και του εφοριακού, ώστε με τις ερωταπαντήσεις πολλά ζητήματα να λύνονται επί τόπου. Αν ήθελε ένα πρόσθετο έγγραφο ο εφοριακός μπορεί να του το παρέδιδε αμέσως ο υποβάλλων την δήλωση, ή να φρόντιζε να υποβληθεί γρήγορα ή να το λάβει εκείνη την στιγμή από άλλο τμήμα της ίδιας εφορίας.
Τώρα οι νέες διαδικασίες επιβάλλουν την αποστολή της δηλώσεως φόρου κληρονομίας και όλων των πιστοποιητικών και συνοδευτικών εγγράφων με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e–mail), ή με κούριερ ή απλό ταχυδρομείο. Υποτίθεται ότι ο εφοριακός θα μελετά τον φάκελλο της δηλώσεως και τα έγγραφα και είτε θα εκδίδει την πράξη ότι ελήφθη από την εφορία και ότι οφείλεται τόσος φόρος ή ότι δεν οφείλεται φόρος, είτε θα στέλνει ηλεκτρονικό μήνυμα στον κληρονόμο ότι λείπει το ένα ή το άλλο έγγραφο.
Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν ο κληρονόμος θα θέλει να πουλήσει ή να δωρίσει το κληρονομηθέν ακίνητο, ή όταν θα θέλει να λάβει από την τράπεζα το υπόλοιπο του λογαριασμού του θανόντος, εφόσον το δικαιούται, το πιστοποιητικό ότι δεν οφείλει φόρο κληρονομίας θα εκδίδεται από την εφορία ηλεκτρονικά μετά από αίτηση που θα υποβάλλεται επίσης ηλεκτρονικά.
Το αποδεικτικό του ταχυδρομείου ή της υπηρεσίας ταχυμεταφοράς (ελληνικά, κούριερ) ή το αυτοματοποιημένο μήνυμα που αποστέλλεται ως απάντηση στο ηλεκτρονικό μήνυμα του φορολογουμένου, αποτελεί γι’ αυτόν αποδεικτικό υποβολής της δήλωσης ή της αίτησης και επέχει θέση απόδειξης παραλαβής εκ μέρους της εφορίας.
Η ίδια «ηλεκτρονική» διαδικασία θα ακολουθείται και όταν γίνεται πώληση, δωρεά, γονική παροχή ή άλλη μεταβίβαση ακινήτου. Αντί η δήλωση μεταβιβάσεως και το σύνολο των απαιτουμένων εγγράφων να υποβάλλονται αυτοπροσώπως από τον αγοραστή, μαζί με τον πωλητή, με φυσική τους παρουσία στην εφορία, θα αποστέλλονται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή κούριερ και η συνδιαλλαγή με την εφορία θα γίνεται μόνο ηλεκτρονικά.
Η απόδειξη της ταυτότητος, ώστε ο εφοριακός να πειστεί ότι αυτός που υποβάλει με ηλεκτρονικό μήνυμα την δήλωση κληρονομίας ή μεταβιβάσεως είναι το σωστό πρόσωπο, θα γίνεται πλέον με ηλεκτρονική ταυτοποίηση μέσω της διαδικτυακής σελίδας gov.gr ή με υπεύθυνη δήλωση με γνήσιο της υπογραφής από το ΚΕΠ ή άλλη αρμόδια αρχή.
Η βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής των δηλούντων (σε δήλωση φόρου δωρεάς, γονικής παροχής και μεταβίβασης ακινήτων) μπορεί να γίνει και από τον συμβολαιογράφο που θα συνάψει το αντίστοιχο συμβολαιογραφικό έγγραφο.
Φρονούμε ότι η εξέλιξη αυτή δύναται να αποτελέσει πρόοδο, διότι μπορεί να οδηγήσει στην εξοικονόμηση χρόνου. Ωστόσο, εάν η εφορία απαιτεί πρόσθετα έγγραφα, δεδομένης και της πολυνομίας και της γραφειοκρατίας, μπορεί η επικοινωνία εφορίας με πολίτη να γίνει πιο δύσκολη και πιο αργή, διότι αντί της αμέσου διά ζώσης συνεννοήσεως θα προβλέπεται η ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων μέσω του TAXISNET, ένα σύστημα που πρέπει να δούμε εάν θα αποδειχθεί ότι είναι πιο εύκολο και πιο πρακτικό από το προηγούμενο.
Ο Χρήστος Ηλιόπουλος
είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Master of Laws.
