Βασίλειος Λ. Κωνσταντινόπουλος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Από το 1922, χρονιά ορόσημο για την επιβίωση του ελληνικού στοιχείου, το οποίο
επί 2500 χρόνια, από τη Μυκηναϊκή ήδη εποχή, δραστηριοποιείτο, εμπορικά και
πολιτιστικά, στη μικρασιατική ακτή, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια συνεχή αναδίπλωση
απέναντι σε έναν βάρβαρο εχθρό, που τα μόνα του «πολιτιστικά επιτεύγματα»
υπήρξαν οι σφαγές και οι λεηλασίες, όπως σωστά παρατηρεί ο πρεσβευτής των ΗΠΑ
στη Σμύρνη, George Horton.
Η επακολουθήσασα εσπευσμένη και επιπόλαια απόφαση, να ξεριζωθούν οι Έλληνες
από τις πατρογονικές τους εστίες, πρέπει να καταγραφεί στις δέλτους της ιστορίας ως
η πιο εγκληματική απόφαση που μπορούσαν να λάβουν ξένοι και Έλληνες ηγέτες, για
τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας.
Καθώς η απόφαση ελήφθη χωρίς τη θέλησή τους, υπό το κράτος των
τουρκικών απειλών για διεύρυνση των ήδη πραγματοποιούμενων σφαγών των
Ελλήνων, πρέπει να καταχωρισθεί στην ιστορία ως μια ιδιάζουσα μορφή
ολοκαυτώματος. Μπορεί κανείς να ισχυρισθεί ότι υποχρεωτική μετακίνηση
υπέστησαν και οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Ελλάδας, ισχυρισμός που δεν ευσταθεί,
αφού ο πληθυσμός αυτός δεν απειλείτο με αφανισμό, όπως ο αντίστοιχος στη Μικρά
Ασία.
Η ανταλλαγή αυτή των πληθυσμών, δεν μπορεί ούτε πολιτιστικά ούτε ιστορικά
ούτε χωροταξικά ούτε ακόμα και πληθυσμιακά να εξισωθεί. Πληθυσμιακά, αφού
μετακινήθηκαν μόνο 450.000 μουσουλμάνοι έναντι 1.500.000 Ελλήνων. Ιστορικά
χωροταξικά και πολιτιστικά, γιατί οι μουσουλμάνοι αντιπροσώπευαν ένα στρώμα
κατακτητικό στην Ήπειρο, τη Βόρεια Ελλάδα και την Κρήτη μετά το 1500 μ.Χ., που
όχι μόνο δεν παρήγαγε πολιτισμό, αλλά αποτέλεσε τροχοπέδη στην εξέλιξη του
ελληνικού πολιτισμού, σε αντίθεση με τους Έλληνες της Μικράς Ασίας και του
Πόντου, που από τη μυκηναϊκή περίοδο, έως τους νεώτερους χρόνους μέσω της
αρχαίας, ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής, φωτοδότησαν την πορεία
του ευρωπαϊκού πνεύματος.
Μια τέτοια αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών θα προσέκρουε σήμερα στον
Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η μη ύπαρξη του οποίου το 1923 δεν
μπορεί να δικαιολογήσει τον απάνθρωπο χαρακτήρα του ξεριζωμού των Ελλήνων
από τις πατρογονικές τους εστίες. Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη υποχώρηση της Ελλάδος
έναντι της Τουρκίας, όχι όμως και η μόνη.
Κατά παράβαση ρητών διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923)
Περί Προστασίας των Μειονοτήτων (άρθρα 37 έως 45) η Τουρκία από το 1925
προβαίνει σε ρητά μέτρων κατά της ελληνικής μειονότητας. Συγκεκριμένα:
Το 1923 δια νόμου υποχρεούνται ο πατριάρχης και οι ιεράρχες να έχουν και
τουρκική υπηκοότητα, ενώ καταπατά την κυριότητα χριστιανικών εκκλησιών.
Το 1925 κλείνουν τον ελληνικό φιλολογικό σύλλογο, του οποίου δημεύουν την
περιουσία. Επίσης απαγορεύουν τη λειτουργία του Ζαππείου Παρθεναγωγείου.
Επιβάλλουν φόρο επί της παιδείας στους ομογενείς και υπερδιπλασιάζουν τους
μισθούς των τούρκων δασκάλων με χρέωση της ελληνικής ομογένειας. Συλλαμβάνει
και απελαύνει μάλιστα τον έλληνα πατριάρχη, Κωνσταντίνο τον ΣΤ΄, διότι δεν είχε
τουρκική υπηκοότητα. Η ελληνική Κυβέρνηση προσέφυγε στην Κοινωνία των Εθνών
και η Τουρκία, φοβούμενη την καταδίκη της στη Χάγη, πρότεινε συμβιβασμό στην
ελληνική Κυβέρνηση, η οποία κακώς τον αποδέχθηκε.
Το 1926 κλείνουν την Εμπορική Σχολή της Χάλκης, το οίκημα της οποίας
κατάσχεται από την Τουρκία. Νέος αστικός κώδικας απαγορεύει στα μειονοτικά
ιδρύματα απόκτηση ακίνητης περιουσίας.
Το 1927 καταργείται το καθεστώς αυτονομίας και τοπικής αυτοδιοίκησης Ίμβρου
και Τενέδου με πολιτική σταδιακής εξόντωσης του μειονοτικού πληθυσμού. Από
8.200 έλληνες κατοίκους των νησιών σήμερα έχουν απομείνει 300 οικογένειες.
Το 1932 και παρά το σύμφωνο Ειρήνης μεταξύ Βενιζέλου-Ατατούρκ του 1930,
απαγορεύεται στους αλλοδαπούς, δηλαδή στους Έλληνες να ασκούν μια σειρά 30
επαγγελμάτων, οπότε αναγκάστηκαν 5.000 Έλληνες να εκπατρισθούν από την
Το 1941 με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας η Τουρκία στρατολογεί Έλληνες 25
έως 45 ετών και τους οδηγεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ανατολία.
Το 1955 στα λεγόμενα Σεπτεμβριανά (6-7 Σεπτεμβρίου) φονεύθηκαν 16 Έλληνες,
32 τραυματίσθηκαν, 200 Ελληνίδες βιάστηκαν, 4.348 καταστήματα, 1.300 σπίτια, 21
εργοστάσια, 110 ξενοδοχεία και εστιατόρια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Επίσης 73
εκκλησίες καταστράφηκαν ολικά ή μερικά και νέο κύμα Ελλήνων εκπατρίσθηκε. Από
120.000 έλληνες κατοίκους που καταγράφησαν στην ανταλλαγή των πληθυσμών
απέμειναν σήμερα μόλις 2.500.
Το ανθελληνικό ρεύμα συνεχίσθηκε και το 1964, 1965, 1967, 1974, ενώ το 1984 τα
τελευταία μειονοτικά κτήματα στην Ίμβρο δημεύονται με κρατική απόφαση. Όλα
αυτά συνιστούν σημαντικές ελληνικές υποχωρήσεις, αφού η Ελλάδα, αδύναμη,
παρακολουθούσε τα τετελεσμένα από μέρους της Τουρκίας, όπως ακριβώς
παρακολουθεί και σήμερα αμήχανη τα τετελεσμένα στην ελληνική και κυπριακή
Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν διδάχθηκε από τα παθήματά της, δηλαδή να ενισχύσει την
άμυνά και την αμυντική της βιομηχανία, ώστε να αποτρέψει δια της ισχύος κάθε
απόπειρα της Τουρκίας να δημιουργήσει τετελεσμένα. Όσοι επίσης ελπίζουν ότι η
προεδρική αλλαγή στις Ηνωμένες Πολιτείες θα επιφέρει και δραστικές αλλαγές,
αγνοούν ότι ο Πρόεδρος ελάχιστα επηρεάζει το βαθύ αμερικανικό κράτος.
Όσοι ελπίζουν σε μιας καθοριστικής σημασίας εξωτερική πολιτική απατώνται και βέβαια
υπονομεύουν το κύρος της χώρας μας. Είναι επίσης αστείο να νομίζει κανείς ότι θα
έλθουν στην περιοχή γερμανικές, ολλανδικές, ισπανικές και άλλες φρεγάτες να
προστατεύσουν την ελληνική ΑΟΖ. Όσο γρηγορότερα απαλλαγούμε από την
ψευδαίσθηση αυτή και αντικρίσουμε την πραγματικότητα τόσο περισσότερο θα
συνεισφέρουμε στην εθνική μας επιβίωση.
Σύντομο Βιογραφικό
Βασίλειος Λ. Κωνσταντινόπολος
Ο Βασίλειος Λ. Κωνσταντινόπουλος είναι ο Πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός”. Είναι Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του αυτού Τμήματος, καθώς και του αντίστοιχου Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών με έδρα τον Μυστρά.
Διδάσκει σε Προπτυχιακά και Μεταπτυχιακά Τμήματα Επική Ποίηση, Ιστοριογραφία και Θέματα Δομής και Ύφους του Αρχαίου Ελληνικού Πεζού Λόγου. Σπούδασε Κλασσική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετεκπαιδεύτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή της Κολωνίας, όπου και αναγορεύτηκε διδάκτωρ (Dr. Phil.).
Ασχολείται με εκδόσεις και σχόλια αρχαιοελληνικών κειμένων και έχει συγγράψει πλήθος άρθρων και μονογραφιών σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Έργα του είναι: Περικλέους Επιτάφιος Κριτική και Ερμηνευτική Έκδοση, Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστοριογραφία Συγκριτική Προσέγγιση των Τριών Ιστορικών της Κλασσικής Περιόδου, Δομή και Λειτουργία των Κλασσικών Γλωσσών, Το Ύφος του Αρχαίου Ελληνικού Πεζού Λόγου, Από την εἰρομένην λέξιν στο Λιτό Ύφος, καθώς επίσης και Από τον Γοργία στον Ισαίο, Τα Αποσπάσματα του Ομηρικού Υπομνήματος του Γραμματικού Ηλιόδωρου, το Ομηρικό Λεξικό του Απολλώνιου Σοφιστή κ.ά, ενώ ασχολείται με την έκδοση των γερμανικών αρχείων της Κατοχής.