Βασίλειος Γκίκας, Ακαδημαϊκός
Ήθος
Η λέξη σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά εδώ την μεταχειρίζεται ο Ηράκλειτος με τη σημασία χαρακτήρα κι επιρρέπεια, όπως στον στίχο του Πινδάρου: ούτ΄ ερίβρομοι λέοντες διαλλάξαντο ήθος. (Ολυμπιονίκαι, ΧΙ, 21).Η λέξη δαίμων έχει πολλές σημασίες. Στον Όμηρο συχνά σημαίνει Θεός (Ιλιάδα, 1.222), αλλά συχνότερα την προσωποποιημένη Θεία Δύναμη (11.792 , 17.98). Επίσης σημαίνει τη δύναμη που εξουσιάζει τη μοίρα του Ανθρώπου, όπως: … πάρος τοι δαίμονα δώσω ( «Ιλιάδα», 8.166) και συχνά στους Τραγικούς , όπως στον Αισχύλο: όταν δ΄ο δαίμων ευροή, … – (Πέρσαι, 601).
Με αυτήν τη σημασία χρησιμοποιεί την λέξη ο Ηράκλειτος. Σημαίνει στον Ησίοδο κι αλλού τις ψυχές των ανθρώπων της Χρυσής Εποχής, που καθοδηγούν άλλους Ανθρώπους (Πλάτων, Φαίδων, 107D). Επίσης σημαίνει κάποιο Πνευματικό Ον, συνήθως κακό (Κατά Ματθαίον, 8, 31) , αλλά παλαιότερα (η διάκριση είναι αρκετά παλιά) υπάρχει κι Αγαθός Δαίμων (Αριστοφάνης, «Σφήκες», 525). Ο Επίχαρμος ήδη από την εποχή του Ηράκλειτου είχε γράψει: ο τρόπος ανθρώποισι δαίμων αγαθός, οις δε και κακός. Επισημαίνει κι αυτός πως ο χαρακτήρας για τους Ανθρώπους είναι Αγαθός Δαίμων καλός, για μερικούς όμως και κακός. Η γνώμη του συμφωνεί με την άποψη του Ηράκλειτου.
Αυτοί που νομίζουν ότι με την λέξη δαίμων ο Ηράκλειτος εννοεί κάτι Μεταφυσικό, οτιδήποτε πέρα από τον έμφυτο χαρακτήρα με τον οποίο γεννήθηκε κάθε Άνθρωπος, δεν θα κατορθώσουν να πλησιάσουν την προσγειωμένη Φιλοσοφία του, αποκαθαρμένη από κάθε Αρχαίο Μύθο. Η σκέψη του Ηράκλειτου φανερώνεται πολύ προχωρημένη για την εποχή του.
Η μοίρα, το πεπρωμένο κάθε Ανθρώπου, δεν εξαρτάται από κάποιον Θεό, από κάποια ψυχή Ανθρώπου της Χρυσής Εποχής, από κάποιον Ημίθεο που καθοδηγεί τον Άνθρωπο ή από κάποιο καλό ή κακό πνεύμα, αλλά από τον ιδιαίτερο έμφυτο χαρακτήρα καθενός μας, όπως από τον έμφυτο χαρακτήρα του λιονταριού στον στίχο του Πίνδαρου. Λίγοι κατορθώνουν να κατανοήσουν ότι το πεπρωμένο του Ανθρώπου δεν εξαρτάται από κάτι σαν όλα αυτά που νομίζουν, αλλά από τον χαρακτήρα με τον οποίο γεννήθηκε και που χαρτογραφείται από τους Επιστήμονες με την αναγνώριση της σημασίας και του έργου κάθε γονιδίου.
Ο Ηράκλειτος, που πρώτος συνέδεσε μοίρα και χαρακτήρα, παρατήρησε πως η φύση του Ανθρώπου, ο χαρακτήρας με τον οποίο γεννιέται καθορίζει τις πράξεις του, όσα θα του συμβούν στην διάρκεια της ζωής του, την καλή ή κακή μοίρα που τον περιμένει. Ο χαρακτήρας μας δεσμεύει· είναι δύσκολο, κοστίζει, ν’ αποφύγουμε τις συμπεριφορές που υποδεικνύει.
Η κατασκευή του χαρακτήρα είναι μια Κοινωνική – Ιστορική διαδικασία: σμιλεύεται μέσα από τη συμμετοχή του Ατόμου σε Συλλογικές Δραστηριότητες, πλάθεται από το πνεύμα της εποχής, διαμορφώνεται από τις επιλογές που κάνει. Ο χαρακτήρας συνοψίζει προσπάθειες ατομικής αυτοδημιουργίας, σ’ ένα συλλογικό πλαίσιο αναφοράς. Προδιαγράφει μία συγκεκριμένη τάση συμπεριφοράς, στην οποία εκδηλώνονται Αρετές και Πάθη, Αξίες και Συναισθήματα.
Η ικανότητα κάποιων Ανθρώπων να διατηρούν ατόφια τη δομή του χαρακτήρα τους, παρά τις αλλαγές που βιώνουν στη ζωή τους, είναι η πιο τραγική τους συμπεριφορά και χτίζει γύρω τους την πιο αδιαπέραστη φυλακή που δεν θα μπορούσαν ποτέ ν’ αποδράσουν. Όταν ένας Άνθρωπος δηλώνει περήφανος ότι εγώ έτσι είμαι και σε όποιον αρέσει, βάζει ακόμη πιο χοντρά σίδερα στη φυλακή του, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο τον εαυτό του από μιά απόδραση, που ενδεχομένως θα χρειαζόταν να κάνει στο μέλλον, για το ίδιο του το συμφέρον.
Η μοίρα του έρχεται ακόμη πιο έντονα να τον ξαναβάλει σε ίδια και χειρότερα προβλήματα, κάνοντας ακόμη χειρότερη τη ζωή και την Ψυχοπαθολογία του. Το κοινωνικό του περιβάλλον πείθεται ακόμη περισσότερο ότι αυτός ο Άνθρωπος έτσι είναι και δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει και τον αφήνουν στη μοίρα του. Μόνο που αυτή του τη μοίρα, αυτός την έχει διαλέξει, αυτός την υπερασπίζεται κι αυτός την ενισχύει, συνειδητά ή ασυνείδητα. Αυτός που υπερασπίζεται τον χαρακτήρα και τη μοίρα του, δεν μπορεί αναγκαστικά να βρει ανακούφιση. Όσο είναι παγιωμένος, ισχυρογνώμων και κλειστός σε ό,τι αφορά στον χαρακτήρα του, δεν μπορεί να ωφεληθεί από φίλο, από Δάσκαλο.
Μόνο το άνοιγμα στο καινούργιο μπορεί ν’ αφήσει χώρο σε άλλες σκέψεις, που μπορεί να γίνουν με τη σειρά τους άλλες πράξεις, συμπεριφορές, συνήθειες, χαρακτήρας και τελικά άλλη μοίρα. Το άνοιγμα στο καινούργιο είναι στο χέρι του καθενός που θέλει να έχει το Δικαίωμα να μην έχει πεπρωμένο και να είναι Ελεύθερος.
Τα Κόμματα είναι, πρωτίστως, εξουσιαστικοί μηχανισμοί εκμετάλλευσης των Κοινών χάριν των Μελών τους και των Ψηφοφόρων τους. Παρατηρώντας τον χαρακτήρα των Πολιτικών Ηγετών μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει και να διαβλέψει τις συμπεριφορές τους. Ο χαρακτήρας του Πολιτικού που επικράτησε στη Χώρα είναι, κυρίως, ο Ιδιοτελής Κομματάνθρωπος, για τον οποίο η Πολιτική δεν είναι Λειτούργημα (προσφορά στα Κοινά) ούτε Επάγγελμα, είναι κυρίως ένα κομματικά διαμεσολαβημένο παιχνίδι καιροσκοπικής, αυτοεξυπηρετικής ανέλιξης. Προσεγγίζει την Πολιτική κυρίως υπό το πρίσμα της δικής του πολιτικής επιβίωσης. Δεν νιώθει ότι δεσμεύεται από τη Ρυθμιστική Αρχή του Κοινού Καλού, δεν αισθάνεται ότι η πολιτική ύπαρξή του προϋποθέτει τη Συμμετοχή του σε μιά ευρύτερη Θεσμική Τάξη -την οποία συνυπηρετεί- ούτε υπάγει τη συμπεριφορά του σε κοινά αποδεκτούς Κανόνες.
Έχει σμιλεύσει τον χαρακτήρα του σε αυτοαναφερόμενες Κομματικές Γραφειοκρατίες, οι οποίες διακρίνονται περισσότερο για την τάση μεγέθυνσης της Ισχύος τους και λιγότερο για την έμπρακτη προώθηση των όποιων Αξιών τους. Ουδείς δύναται ν’ απορεί που οι Ηγέτες των Κομμάτων Εξουσίας αδυνατούν να συμφωνήσουν σ’ ένα κοινό Πρόγραμμα αντιμετώπισης της όποιας Κρίσης. Ουδέποτε επέδειξαν συναινετική συμπεριφορά στο παρελθόν για να το κάνουν και τώρα. Όταν η καιροσκοπική πόλωση, ως το κατ’ εξοχήν μέσον διαφοροποίησης από τον αντίπαλό τους, είναι η κύρια δεξιότητα την οποία έμαθαν, δεν δρουν διαφορετικά.
Η Παραγωγική και βιώσιμη συναίνεση δεν καλλιεργείται από τη μια ημέρα στην άλλη: απαιτεί την κατάλληλη γλώσσα, την αντίστοιχη νοοτροπία, έναν τρόπο άσκησης Πολιτικής προσανατολισμένο στην έννοια του Κοινού Καλού. Αν αυτή την προδιάθεση συμπεριφοράς δεν την έμαθε κάποιος εξ αρχής, δεν θα την αποκτήσει ξαφνικά. Ο χαρακτήρας δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας αλλά επίμοχθης κατεργασίας: παράγεται σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα και παράγει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αν η μοίρα των Πολιτικών είναι ο χαρακτήρας τους, η μοίρα της Χώρας είναι ανάλογη.
Βασίλειος Γκίκας – Βιογραφικό Σημείωμα
Γεννήθηκε στον Δήμο Αθηναίων στις 6 Ιουνίου 1953. Έκανε Μέσες Σπουδές ως Μαθητής Γυμνασίου και αργότερα στα Λογιστικά και στα Τουριστικά. Μέσα σε 10 χρόνια, ως Λογιστής, έγινε Συμπράττων Σύμβουλος σε Ελληνική Κατασκευαστική Ανώνυμη Εταιρεία. Αμέσως μετά από τις δύο αυτές Μέσες Επαγγελματικές Σπουδές, απέκτησε, στις Η.Π.Α., Διδακτορικά στην Οικονομία, στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και στη Θεολογία. Από το 1988 ξεκίνησε η μεγάλη ανοδική του πορεία στο Μόντρεαλ του Καναδά, στο Ιάσιο της Ρουμανίας και σε έξι Πολιτείες των Η.Π.Α., στις Επιχειρήσεις, στην Πανεπιστημιακή του καριέρα, οπότε έφτασε το 2001 να γίνει Κοσμήτορας της Εκπαίδευσης, πρώτα στη Μινεσότα και ύστερα στην Πενσυλβάνια. Παράλληλα, από το 1984 ασχολείται και με την Πολιτική, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις Η.Π.Α.
