Εμβαθύνοντας πάνω στην σημασία που έχει η καθολική συμμετοχή στην κοινωνική αγορά, στο κοινωνικό και πολιτιστικό προϊόν καθώς και στα οφέλη της που είναι η εξασφάλιση των βασικών αναγκών δίχως κόστος σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα συμπεραίνουμε ότι: Οι λέξεις κλειδιά είναι εργαλεία και η συμμετοχικότητα είναι το παν, όπως εξίσου σημαντικό είναι το συλλογικό προϊόν και το κοινωνικό μάρκετινγκ. Αυτά θα αναπτύξουμε παρακάτω συζητώντας με το Βασίλη Τακτικό.
Ας τα δούμε όμως πρώτα ένα κλειδί που είναι η συμμετοχικότητα, τι μας είπε ο Βασίλης Τακτικός για το θέμα αυτό: “ Η κρίση έχει δίκτυα και ωφελιμιστική χρήση των κοινωνικών δικτύων. Καθώς διεξάγεται η διαβούλευση για την κοινωνική αγορά, η συζήτηση εξαντλείται σε τεχνικά θέματα. Αυτό όμως είναι λάθος. Μία πλατφόρμα με δέκα έως δεκαπέντε δρώντες, με κοινωνικές επιχειρήσεις δεν πρόκειται να συλλάβει το όλον, δηλαδή την καθολική συμμετοχή. Μια πλατφόρμα όμως με εκατοντάδες κοινωνικές επιχειρήσεις, μπορεί να διαμορφώσει ένα νέο συλλογικό καινοτόμο προϊόν. Ένα εμπορικό πανηγύρι, μια έκθεση προϊόντων, εξαρτάται κυρίως από τη συμμετοχή. Όχι μόνο των εκθετών, αλλά της κοινωνίας. Από αυτό το στοιχείο κρίνεται η επιτυχία. Στην προκειμένη περίπτωση δεν εξασφαλίζεται μόνο ένα σημαντικό εύρος συναλλαγών, αλλά δημιουργείται εκ νέου κοινωνικό και πολιτιστικό προϊόν. Οι συμμετέχοντες σε μια τέτοια διαδικασία δημιουργούν νέα προστιθέμενη αξία”.
Εδώ βλέπουμε ότι το κλειδί συμμετοχικότητα δημιουργεί νέα προστιθέμενη αξία, ιδιαίτερα σε αυτό που λέγεται άϋλο προϊόν γιατί όπως θα δούμε είναι προϊόν επικοινωνίας, ψυχαγωγίας,, πρακτικής εκπαίδευση και διακίνησης γνώσης. Έτσι συγκροτείται κοινωνικό και διανοητικό κεφάλαιο. Επομένως αυτό που πρέπει να απασχολεί όλους όσοι διαβουλεύονται της κοινωνικής επιχείρησης, είναι το πώς θα συμμετέχουν εκατοντάδες φορείς, σε αυτήν την διαδικασία οργανωτικά πώς θα γίνει. Αυτό θα πρέπει να τους απασχολεί και δευτερευόντως, τα τεχνικά ζητήματα για τα οποία υπάρχουν άπειρες λύσεις. Το πρόβλημα δηλαδή δεν είναι τεχνικό στο πώς θα φτιάξεις ένα site, είναι αν οι δρώντες είναι πολλοί ή λίγοι. Αν είναι πολλοί αυτομάτως το διανοητικό προϊόν ανεβαίνει, πολλαπλασιάζεται και λειτουργεί ως συλλογική δημιουργία.
Σε ότι αφορά τη διοίκηση της πλατφόρμας αυτής, προτείνεται η οριζόντια ομοσπονδιακή λειτουργία μέσα από κανόνες. Ο κάθε τομέας είναι ένα ομόσπονδο μέρος και έχει ευθύνη για το δικό του πεδίο. Μια περιφέρεια δηλαδή είναι αυτόνομη, στο να ανεβάζει, να φορτίζει να διαχειρίζεται. Γι αυτό ο Βασίλης Τακτικός μας επισημαίνει: “ Αυτό που προσφέρουν όλοι μαζί, είναι το όλον του χώρου, δηλαδή κάποιος που θέλει να ασχοληθεί περιφερειακά πηγαίνει στην ανάλογη περιφέρεια ή σε μια ανάλογη θεματική ενότητα. Ο κάθε ομόσπονδος δηλαδή είναι αυτόνομος για το χώρο του”.
Η διαφορά με τα παραδοσιακά δίκτυα που στηρίζονται στην πίστη, όπως θρησκευτικά, πολιτικά και άλλα είναι ότι η συμμετοχικότητα στην πλατφόρμα στηρίζεται στην ωφελιμιστική χρήση. Ο καθένας έχει πρόσβαση σε πληροφορία, σε γνώση που του είναι χρήσιμη. Εδώ είναι η μεγάλη τομή διότι οι κοινωνίες παλαιότερα ήταν οργανωμένες σε δίκτυα με βάση τη πίστη. Τώρα δεν είναι απαραίτητο αυτό να συμβεί, να ανήκει κάποιος σε ομάδα και ιδεολογία. Συμμετέχει διότι έχει ωφέλεια από τη συμμετοχή του στη πλατφόρμα στον κυβερνοχώρο και μάλιστα άμεση όπως συμβαίνει με τις διάφορες μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο.
Για τον Βασίλη Τακτικό ένα άλλο κλειδί είναι το συλλογικό, κοινωνικό, πολιτιστικό προϊόν. Συγκεκριμένα μας αναφέρει τα εξής: “ Ολόκληροι τομείς της οικονομίας όπως ο π.χ ο τουρισμός, στηρίζονται στο πολιτιστικό προϊόν, λάβετε υπόψη σας, ότι όπως αυτό συμβαίνει στον πολιτισμό, συμβαίνει και στο φυσικό περιβάλλον, όπως π.χ στην πράσινη ανάπτυξη. Ένας οικότοπος είναι πόρος ο οποίος εξαρτάται από την προστασία, την ανάπτυξη του περιβάλλοντος κ.λ.π Δηλαδή έχουμε ένα προϊόν της πράσινης οικονομίας. Όπως όλα τα τα ιστορικά μνημεία, είναι προϊόν πολιτιστικό, το οποίο δίνει ώθηση σε έναν τομέα της οικονομίας. Άρα το πολιτιστικό και κοινωνικό προϊόν, στο διαδίκτυο δημιουργεί νέες αξίες και απασχόληση. Δεν έχουμε μόνο προϊόντα υλικά”.
Η αλήθεια είναι ότι στην εποχή μας, αυξάνονται τα άϋλα προϊόντα, έχουμε άϋλες αξίες. Εάν σε αυτόν τον τομέα περιοριστεί η διαμεσολάβηση, το όφελος είναι για τον πολίτη. Το κοινωνικό μάρκετινγκ είναι κλειδί και μάλιστα απαραίτητο, βρίσκεται στον αντίποδα του εμπορικού μάρκετινγκ. Το εμπορικό μάρκετινγκ θέλει πελάτες ενώ το κοινωνικό μάρκετινγκ απευθύνεται σε μέλη, που είναι οι συμμετέχοντες χρήστες. Το ένα θέλει πελάτες το άλλο θέλει χρήστες.
Το εμπορικό λειτουργεί απαραιτήτως με τη διαμεσολάβηση αυτό που λέμε μεσάζοντες, το κοινωνικό όμως λειτουργεί χωρίς αυτούς. Γι αυτό για τον Βασίλη Τακτικό, “κάθε συζήτηση για εμπορικό μάρκετινγκ αναιρεί την ουσία της κοινωνικής επιχείρησης. Στην κοινωνική επιχείρηση ο καταναλωτής τείνει να είναι και παραγωγός, να συμμετέχει στη διαδικασία παραγωγής, προϊόντων και υπηρεσιών που είναι χρήσιμα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ενεργειακές κοινότητες, εκεί ο καταναλωτής ενέργειας γίνεται με το συνεργατισμό και παραγωγός ενέργειας. Έτσι η αειφόρος ενέργεια από τον ήλιο, μπορεί να κοινωνικοποιείται και όχι να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, από τις ιδιωτικές εταιρίες”.
Αυτή η διαδικασία είναι αυτονόητο και εκεί καταλήγουμε τελικά, ότι από τη στιγμή που θα ξεκινήσει, είναι η πιο επαναστατική διαδικασία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Ο πολίτης γίνεται αμέσως παραγωγός των βασικών του αναγκών.
Ο Βασίλης Τακτικός είναι πολιτικός αναλυτής και συγγραφέας βιβλίων κοινωνικής οικονομίας. Είναι συντονιστής του Πανελλήνιου παρατηρητηρίου και δικτύου αλληλέγγυας οικονομίας και βασικός εισηγητής στα συνέδρια του χώρου. Τελευταία αρθρογραφεί στο Times news. Είναι στην πλατφόρμα κάθε Δευτέρα υπό το ΙΝΜΕΚΟ
Το ΙΝΜΕΚΟ παρέχει θεωρητική επιστημονική και πρακτική υποστήριξη στη Πανελλήνια Σύμπραξη κοινωνικής οικονομίας ΠΕΣΚΟ ενώ, συνεργάζεται για τα θέματα αυτά με Πάντειο Πανεπιστήμιο και Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο θεσμοθετημένο «Ανοικτό Συνέδριο της κοινωνίας Πολιτών για την κοινωνική οικονομία». Οι δράσεις του ΙΝΜΕΚΟ είναι σχεδιασμένες ώστε να παρέχουν στην τοπική αυτοδιοίκηση και τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών εφαρμοσμένες καινοτόμες προτάσεις και μεθοδολογίες για να αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ανεργία, η επιδείνωση του περιβάλλοντος και αλλά κοινωνικά προβλήματα.
